پژوهشکده علوم و فناوری مواد غذایی

EN | FA

اهمیت رنگ‌های طبیعی و مضرات رنگ‌های سنتزی از دیدگاه سلامت عمومی

يک شنبه ، 15 مهر 1397

اهمیت

اهمیت رنگ‌های طبیعی و مضرات رنگ‌های سنتزی از دیدگاه سلامت عمومی

صنعت غذا، طی سالیان متمادی به منظور بهبود ویژگی‌های مورد نظر مصرف‌كننده از انواع مختلف مواد افزودنی نظیر رنگ‌های مصنوعی، شیرین‌كننده‌های مصنوعی، طعم‌دهنده‌ها، مواد معطر، مواد سفیدكننده، مواد نگهدارنده و بافت‌دهنده در محصولات صنعتی استفاده می‌كند كه متاسفانه برخی از این مواد به‌شدت برای سلامتی انسان مضر است .
لازم به ذکر است اثرات برخی از این مواد خفیف بوده و اختلالا‌ت و عوارض ناشی از آنها با مصرف مستمر و طولانی‌مدت و به‌تدریج بروز نموده و سلامت افراد به ویژه گروه‌های آسیب پذیر جامعه (كودكان و نوجوانان) را با خطرات جدی روبه‌رو می‌سازند. رنگ‌های مصنوعی كه در نوشیدنی‌های گازدار، آب‌‌نبات‌ها، غلات صبحانه، ژله‌ها و بسیاری از محصولات دیگر به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند، جزو این دسته از افزودنی‌ها هستند كه بیشتر به منظور جذب مشتری، پوشش دادن رنگ واقعی محصول و تشدید رنگ در ماده غذایی کاربرد دارند.
طبق تحقیقات انجام شده توسط محققان انگلیسی، رنگ‌های مصنوعی باعث تشدید نا آرامی و بی‌قراری در كودكان 3 تا 9 ساله می شوند. نتایج آزمایش های انجام شده بر روی 300 كودك توسط آنها نشان می‌دهد كه وقتی كودكان از آب میوه‌های حاوی رنگ دهنده‌های سنتزی موجود در بازار استفاده می‌كنند تغییرات جدی و مهمی در رفتار آنها شامل بیش فعالی غیرطبیعی و بی‌قراری بروز می‌كند.
تیم تحقیقات استیونسون كه تاثیرات افزودنی‌های خوراكی را بر روی كودكان به مدت چند سال مطالعه كرده‌اند، آزمایشات خود را بر روی دو گروه كودكان 3 ساله و كودكان 8 تا 9 ساله انجام دادند. نتایج آنها نشان داد با حذف كردن افزودنی‌های مصنوعی از مواد خوراكی، از انواع رفتارهای ناآرام و بی‌قرار كودكان جلوگیری می‌شود.
محققان دانشگاه سوت همپتون بیان‌کردند هفت افزودنی رنگ‌دهنده سنتزی از قبیل تارترازین، زرد كوینولین، زرد سانست‌یلو، كارمویسین، پونسائو وقرمز آلورا باعث آسیب رشدی و کاهش قدرت تمرکز شده و ضریب هوشی كودكان را تا پنج نمره كاهش می‌دهد. همچنین این مواد رنگی غذایی باعث ایجاد مشکلات رفتاری در کودکان مثل تغییر خلق و خوی‌، بیش فعالی و واکنش‌های آلرژیک می‌شوند .
اخیرا محدودیت‌های بسیاری از جانب سازمان‌های بین الملی و انستیتوهای تحقیقاتی مانند انستیتو ملی سرطان در مورد استفاده از رنگ‌های مصنوعی خوراكی بیان شده است. لذا درسطح جهانی مطالعه و جستجو برای یافتن پیگمان‌های طبیعی مناسب به‌عنوان رنگ افزودنی آغاز شده است. پیگمان‌های طبیعی اثرات سوء ذکر شده برای رنگ‌های مصنوعی را نداشته و در تحقیقات مختلف تاثیرات مثبت آنها بر سلامت عمومی به دفعات مورد تائید قرار گرفته ‌است.
آنتوسیانین‌ها که از مهمترین رنگدانه‌های طبیعی گیاهی در صنعت غذا می‌باشند در کنار خاصیت رنگ‌دهی دارای فعالیت آنتی‌اکسیدانی بوده و نقش حیاتی در جلوگیری از بروز بیماری‌های قلبی- عروقی، عصبی،‌ سرطان و دیابت ایفا می‌کنند. همچنین برای آنتوسیانین‌ها خصوصیات ضد التهابی، پایداری جدار مویرگ‌ها و کاهش نفوذ پذیری عروق در منابع علمی ذکر‌شده‌است.
کاروتنوئیدها نیز به عنوان عوامل ضدسرطان، افزایش‌دهنده طول عمر و بازدارنده زخم معده و بیماری‌های قلبی – عروقی معرفی شده‌اند. بطوری‌که انسیتو ملی سرطان ایالات متحده امریکا مصرف غذاهای حاوی مقادیر زیاد کاروتنوئید را در رژیم غذایی روزانه توصیه نموده‌است.  
در ایران در سال‌های اول دهه 1360 بدلیل استفاده از رنگ‌های غیر مجاز در اغلب فرآورده‌های غذایی، ابتدا مصرف رنگ ممنوع اعلام گردید، ولی با توجه به استفاده گسترده از انواع رنگ‌ها در فرآورده‌های غذایی مختلف این ممنوعیت موثر واقع نگردید و مشكلات بسیاری را بوجود آورد. در حال حاضر در صنایع غذایی مختلف موجود در کشور از رنگ‌های مصنوعی وارداتی جهت تولید محصولات مختلف استفاده می‌شود.